kzruen
kzruen
Email : di.diva@mail.ru diana.rakhimova@kaznu.kz
Phone : +77772420775

Рахимова Диана Рамазановна

ҚР БҒМ ҒК “Ақпараттық және есептеу технологиялары институты” бас ғылыми қызметкері, PhD (мамандығы 8D01502-Информатика), доцент

Өмірбаяны

Білімі:

2001-2005 жж. Әл-Фараби атындағы ҚазҰУ-дың “Қолданбалы математика және информатика” мамандығының бакалавры.

2005-2007 жж. Әл-Фараби атындағы ҚазҰУ-дың «Математикалық және компьютерлік модельдеу» мамандығы бойынша магистратура.

2010-2013 жж. Әл-Фараби атындағы ҚазҰУ-дың «Информатика» мамандығы бойынша докторантура.

Ғылыми дәрежесі: PhD of Computer Science.

Жұмыс өтілі: 2007 жылдың қазан айынан бастап қазіргі уақытқа дейін Әл-Фараби атындағы ҚазҰУ «Ақпараттық жүйелер» кафедрасының доценті міндетін атқарушы.

Ғылыми-зерттеу жұмысы:

2021 жылдан бастап AP09259556 “Жасанды интеллект технологиялары негізінде табиғи тілді кешенді оқыту және өңдеу әдістері мен жүйелерін әзірлеу” жобасының жетекшісі (2021-2023 жж.)

2020 жылдан бастап AP08052421 “Машиналық аудармада қазақ тілін постредакциялау жүйесін зерттеу және әзірлеу” жас ғалымдар жобасының жетекшісі (2020-2022 жж.)

2020-2020 жж. AP05192421 “Машиналық аудармада қазақ тілін пост-редакциялау жүйесін зерттеу және әзірлеу”тақырыбы бойынша жобаның жетекшісі.

2018-2020 жж. AP05132950 “Қазақ тілінде деректердің ақпараттық-талдамалық іздеу жүйесін әзірлеу” тақырыбы бойынша жоба жетекшісі, осы жобаны зерттеудің маңызды нәтижелерінің бірі машиналық оқыту негізінде қазақ тілін семантикалық талдау тәсілін әзірлеу болып табылады.

2018-2020 ж.ж. AP05131415 “Қазақ тілінің нейрондық машиналық аударма жүйесін әзірлеу және зерттеу” жобасының ғылыми қызметкері (жоба жетекшісі проф. Тукеев У. А.), оның нәтижесінде нейрондық желілер негізінде қазақ тіліне арналған машиналық аударма технологиясы зерттелді және әзірленді.

2015-2017 жылдары “Apertium платформасы базасында қазақ тілінен ағылшын және орыс тілдеріне (және кері) машиналық аударудың еркін/ашық жүйесін әзірлеу” жобасының ғылыми қызметкері (жоба жетекшісі проф. Тукеев У. А.), оның нәтижесінде өнеркәсіптік сапаны қазақ тілінен ағылшын және орыс тілдеріне (және керісінше) аударудың ашық жүйесі әзірленді және грамматикалық ережелерге негізделген Apertium платформасына негізделген.

2012-2014 ж. ж. “Формальды грамматика әдістері мен статистикалық әдістер негізінде қазақ тілін ағылшын және орыс тілдеріне (және керісінше) компьютерлік аударудың тиімді технологияларын әзірлеу” жобасының кіші ғылыми қызметкері (жоба жетекшісі проф. Тукеев У. А.), оның нәтижесінде морфологиялық күрделі табиғи тілдердің машиналық аудармасы үшін көп мәнді бейнелеу әдісі әзірленді: орыс, қазақ тілдері сияқты.

Деректер бойынша жұмыс, есептер мен мақалалар жазу КОКСОН / Scopus / WoS. Жоспарда көзделген тапсырмалардың, жобалардың, шарттық міндеттемелердің уақтылы орындалуын ұйымдастыру және бақылау; ғылыми және ғылыми-техникалық жобалар үшін тақырыптар мен концептілерді әзірлеу бойынша жұмыс жүргізілді. Ғылыми және ғылыми-техникалық жобалар бойынша гранттық қаржыландыруға арналған жобалар бойынша конкурстық құжаттаманы дайындауды ұйымдастыру және басшылық ету.

Жарияланымдар:

35-тен астам жарияланым бар, олардың 11-і ҚР КОКСОН тізіміне кіреді және 17-і Scopus/WoS-та индекстелінген.

Ғылыми қызығушылықтары: жасанды интеллект, табиғи тілді өңдеу, үлкен деректер.

Ғылыми еңбектер

2021 жылы:

  1. Rakhimova, D., Karyukin, V., Karibayeva, A., Turarbek, A., Turganbayeva, A. The Development of the Light Post-editing Module for English-Kazakh Translation // ACM International Conference Proceeding Series, 2021, 3492651
  2. Rakhimova, D., Sagat, K., Zhakypbaeva, K., Zhunussova, A.Development and Study of a Post-editing Model for Russian-Kazakh and English-Kazakh Translation Based on Machine Learning // Communications in Computer and Information Science , 2021, 1463, стр. 525–534
  3. Rakhimova, D Abdrazakh, Y., Turganbayeva, A., .Development and Study of an Approach for Determining Incorrect Words of the Kazakh Language in Semi-structured Data // Communications in Computer and Information Science,  2021, 1463, стр. 535–545
  4. Rakhimova, D., Turarbek, A., Kopbosyn, L.Hybrid Approach for the Semantic Analysis of Texts in the Kazakh Language // Communications in Computer and Information Science , 2021, 1371 CCIS, стр. 134–145

2020 жылы:

  1. Rakhimova, D., Turganbayeva, A.Approach to Extract Keywords and Keyphrases of Text Resources and Documents in the Kazakh Language. Lecture Notes in Computer Science (including subseries Lecture Notes in Artificial Intelligence and Lecture Notes in Bioinformatics), 2020, 12496 LNAI, стр. 719–729 Springer. (Q2)
  2. Rakhimova, D., Turganbayeva, A.Auto-abstracting of texts in the Kazakh language ACM International Conference Proceeding Series, 2020, 3410832
  3. Rakhimova, D.R., Turganbaeva, A.O.Normalization of kazakh language words Scientific and Technical Journal of Information Technologies, Mechanics and Optics, 2020, 20(4), p. 545–551

2019 жылы:

  1. Shormakova, A., Zhumanov, Z.H., Rakhimova, D.Post-editing of words in Kazakh sentences for information retrieval Journal of Theoretical and Applied Information Technology, 2019, 97(6), р. 1896–1908
  2. Rakhimova, D., Assem, S.Problems of Semantics of Words of the Kazakh Language in the Information Retrieval. Lecture Notes in Computer Science (including subseries Lecture Notes in Artificial Intelligence and Lecture Notes in Bioinformatics), 2019, 11684 LNAI, p. 70–81 Springer. (Q2)
  3. Rakhimova, D., Turganbayeva, A.Lemmatization of big data in the Kazakh language ACM International Conference Proceeding Series, 2019, 16-23 p.

Опубликована совместная монография (Тукеев У.А., Рахимова Д.Р., Жуманов Ж.М., Сундетова А.М. «Машинный перевод на основе казахского языка  на английский и русский язык (и обратно)  на базе платформы Apertium» 2017г.), в 2020г. под редакции вышел научный сборник  «Вычислительная обработка казахского языка». Индекс Хирша – 3.

Монографиялар

Оқу құралы