enrukz
enrukz

Математикалық кибернетика және есептеу технологиялары зертханасы

Зав. лабораторией Академик НАН РК, д.ф.-м.н.,

профессор Калимолдаев М.Н.

Бірдей емес өлшемді жабындылар әдісін тездету үшін теориялық базис пен алгоритмдер әзірленді. Әзірленген тәсілдер бірінші және екінші нұсқадағы экстремумның қосымша жағдайларын пайдалануға негізделген.

Бірдей емес өлшемді жабындылардың тұжырымдамасына негізделген көпкритериалды есептерді (міндеттерді) шешу әдістері зерттелінді. Локальды ізденіске негізделген әдістер әзірленді. Олар алынатын аппроксимацияны сапасын жақсартуға мүмкіндік туғызады және ізденісті тездетеді. Ұсынылған тәсіл нысандық-бағдарлылық С++ кітапханасының шеңберлерінде жүзеге асырылды. Атап айтқанда, соның ішінде редукциялар фабригі үшін кластар, редукциялар фабригі үшін, редукцияларды қолдануға арналған кластар және осы кластарды пайдаланатын негізгі решатель класы (BaseSolver) әзірленді. Ұсынылған әдіс пен программалық қамтамасыз етудің жоғары тиімділігін көрсететін есептеуіш эксперименттер сериясы жүргізілді. Жүйелерді ұзына бойына шешудің өзіндік емес интегралдарын априорлық бағалауға негізделген жаңа тәсіл ұсынылды. Ол тең ықпалды ереженің абсолюттік тұрақтылығын зерттеудің белгілі әдістерінен бөлек ерекшеленеді.

Желілік емес жүйенің тең ықпалды ережесінің абсолюттік тұрақтылығы есебін (міндетін) жүзеге асыру программасы әзірленді. Желілік емес жүйенің тең ықпалды ережесінің абсолюттік тұрақтылығы туралы теорема дәлелденді. Желілік емес реттелетін жүйелердің абсолюттік тұрақтылығын зерттеу үшін фазалық ауыспалылықты байланыстыратын қосымша қатынастар алынды. Ол желілік емес жүйелердің абсолюттік тұрақтылығының неғұрлым тиімді шарттарын алуға мүмкіндік береді.

Басқарылатын динамикалық жүйелердің математикалық және ақпараттық модельдері әзірленді.

Басқарылатын динамикалық жүйелердің модельдері зерттелді.

Екі бірдей жағдайлардағы кәдімгі әдеттегі дифференциалдық теңдеулердің желілік емес жүйелерін оңтайлы басқару есептерін (міндеттерін) шешу мәселесі қарастырылды.

Математикалық модельдер негізінде күрделі электрлік-энергиялық жүйелердің тұрақтылығы мен оңтайлы басқарылуын зерттеу мақсатында ақпараттық жүйе әзірленді. Бұл жүйе бүкіл жүйенің қалыпты жұмысын қамтамасыз ету мақсатында апаттық жағдайлардағы зақымдалған элементтерді тез анықтауға арналған. Бұл жүйе программалаудың C# нысандық-бағдарлылық тілінің шеңберінде жүзеге асырылды.

Нақты электрлік-энергетикалық
жүйелердің динамикасын зерттеу

Бу турбиналарының қуаттылығын басқару

Синхрондық генератордың қозғалысының тұрақтылығы

Электрлік-энергетикалық жүйені программалық басқару

Энергожүйенің макеті үш жылу электр станцияларынан (ЖЭС), тұрғын үйлерден және басқару орталығынан тұрады. Жүйенің синхрондық (ізбе-із ілеспелі) жұмысын басқару орталығында орналасқан программалық кешен жасалынып қамтамасыз етеді. Программалық қамтамасыз ету уақыттың әрбір сәтіндегі жүйенің синхрондық жұмысының жай-күйін анализдейді. Егер жүйеде апатты жағдай немесе тоқтап қалу орын болса, онда аталған программалық өнім оны датчиктер көмегімен анықтайды. Егер электр станцияларының біреуі қатардан шықса, онда талап етілетін қуаттылықты қамтамасыз ету үшін қалған станциялардың қуаттылығы автоматты түрде артады. Қатардан шыққан генератордың сипаттамаларын пайдалана отырып, программалық қамтамасыз ету ол үшін оңтайлы басқару алгоритм бойынша әрекет етіп, қатардан шыққан генераторды жұмыстық қалпына келтіреді.

 

Интеллектуалдық меншік туралы куәліктер алынды::

Коспанова К.К., Калимолдаев М.Н., Джусупов А.А., Гречко С.М. 2010 ж. 26 сәуірде «Математикалық модельдеу және мұнайгаз саласында нақты басқарылатын жүйелердің динамикасы» атты (ғылыми жұмыс) №543 интеллектуалдық меншік нысаны мемлекеттік тіркеуге тіркелген.

Бияшев Р.Г., Калимолдаев М.Н., Нысанбаева С.Е., Капалова Н.А., Амиргалиева Ж.Е. 2010 жылы 22 желтоқсанда №1877 куәлікпен «GentestCrypt» атты (ЭЕМ үшін программа) интеллектуалдық меншік нысаны мемлекеттік тіркеуге тіркелген.

Койбагаров К.Ч., Мусабаев Р.Р., Калимолдаев М.Н. 2013 жылы 5 желтоқсанда №1605 куәлігімен «Қазақ тілінің морфологиялық анализаторы» атты (ЭЕМ үшін программалар кешені) интеллектуалдық меншік нысаны мемлекеттік тіркеуге тіркелген.

Шаршеналиев Ж.Ш., Калимолдаев М.Н., Замай В.И., Добровольский Н.С., Калашников А.Л. 2015 жылы 31 наурызда Қырғызстан Республикасы Ұлттық ғылым академиясының Автоматика және ақпараттық технологиялар институты «Сұйықтықтың деңгейін өлшеу тәсілі және оны жүзеге асыру құрылғысы» атты №1731 патент Қырғызстан Республикасы мемлекеттік өнертабыс реестрінде тіркелген.

2017 жылғы 18 қыркүйектегі №2149 авторлық куәлік. «Стабилизациялық, тұрақтылық есептерін шешуге арналған және күрделі электрлік-энергетикалық жүйелерді оңтайлы басқарудың программалық кешені» (ЭЕМ үшін программа) / Калимолдаев М.Н., Дузбаев Т.Т., Абдилдаева А.А., Ахметжанов М.А.

Авторлық куәлік Software For Architectural Solutions Of Safe And Energy-Efficient Buildings Within The Framework Of The «Smart House» Project / Амиргалиев Е.Н., Калимолдаев М.Н., Калижанова А.У., Козбакова А.Х., Орманов Т.А.; опубл 13.06.2017.,  Бюл. №1407. –24 с.